“સ્ત્રીપુરુષના મગજની રચના,કુદરતની કમાલને સમજીએ”


        સ્ત્રીધર્મપરાયણ અને પુરુષ શારિરીક રીતે તો ખરા પણ માનસિક રીતે પણ જુદી રચના ધરાવે છે. આધુનિક ટેક્નિક પણ સાબિત કરે છે કે પુરુષનું મગજ સ્ત્રીઓનાં મગજ કરતાં લગભગ ૧૦% મોટું હોય છે. સ્ત્રીઓના મગજના કેટલાક ભાગોમાં પુરુષોની સરખામણીએ વધુ ચેતાકોષો હોય છે. બંનેના મગજની ક્ષમતા અલગ નથી પણ દરેક બાબતને જોવાની અને તેનું અર્થઘટન કરવાની અને તેના પ્રતિભાવો આપવાની રીત અલગ પડે છે. પુરુષો તેમના ડાબા ભાગનો જ ઉપયોગ કરે છે અને સ્ત્રીઓ બંને ભાગનો ઉપયોગ કરે છે. મગજનો ડાબો ભાગ તર્કશક્તિ સાથે સંકળાયેલો છે અને જમણો ભાગ લાગણીઓ ઉત્પન્ન કરે છે. તેથી નિર્ણયશક્તિ, ઉકેલ મેળવવાની શક્તિ પુરુષોમાં હોય છે અને સ્ત્રીઓમાં યાદશક્તિ, ધીરજ, સાંભળવાની ક્ષમતા, લાગણીશીલતા, વાકચાતુર્ય હોય છે. મગજના બંને ભાગો ‘કોરપસ કેલોઝમ’ નામના જ્ઞાનતંતુઓથી જોડાયેલા છે. આ સમૂહ દ્વારા મગજના બંને ભાગ વચ્ચે સંદેશાની આપ-લે થાય છે
જ્યારે સ્ત્રીના શરીરમાં પુરુષ ગર્ભ ઊછરી રહ્યો હોય ત્યારે ઉત્પન્ન થતાં ‘ટેસ્ટોસ્ટીરોન’ નામના હોર્મોનને કારણે આ જ્ઞાનતંતુઓના સમૂહને નુકશાન પહોંચે છે. પરિણામે એનું મગજના બે ભાગ વચ્ચેનું જોડાણ કંઇક અંશે નબળું રહી જાય છે. જ્યારે સ્ત્રી ગર્ભમાં ‘ટેસ્ટોસ્ટીરોન’ હોર્મોનની ગેરહાજરીને કારણે આ જ્ઞાનતંતુઓનો સમૂહ અંક્બંધ રહે છે.તેથી મગજના બંને ભાગનો ઉપયોગ શક્ય બને છે.
         પુરુષોમાં ટેસ્ટોસ્ટીરોનને કારણે આક્રમકતા, સાહસિકતા અને મજબૂતાઇ આવે છે. જ્યારે સ્ત્રીઓમાં સંવેદનશીલતા, સંભાળ લેવાની વૃત્તિ, પ્રેમ કરવાની ક્ષમતા જન્મજાત કુદરતી રીતે જ હોય છે. પરંતુ સ્ત્રીઓના આ ગુણોનો વિકાસ પુરુષોની ગેરહાજરીમાં શક્ય નથી. કોઇ એક સ્ત્રી બીજી સ્ત્રીમાં રહેલું સ્ત્રીત્વ( Feminine Characteristics)  એટલું અસરકારક બહાર લાવી શકે નહીં જેટલું પુરુષોના સાથથી સ્ત્રીત્વ બહાર આવે. સ્ત્રી મગજના બંને ભાગનો ઉપયોગ કરે એટલે દરેક બાબતના અર્થઘટનમાં લાગણીનું તત્વ હોય અને પુરુષ દરેક બાબતને તાર્કિક રીતે મૂલવે મગજના એક જ ભાગના ઉપયોગને અને તેથી  સ્ત્રીપુરુષોના સંબંધમાં ઘણીવાર ગોટાળા થાય. પરંતુ કુદરતની આ કમાલને સમજીએ તો અને સ્ત્રીપુરુષના મગજની રચનામાં રહેલા કુદરતી ફેરફારને સ્વીકારીએ તો વિજાતીય સંબંધોમાં થતી ગેરસમજો દૂર થાય.
        સ્ત્રી પાસે માણસ ઓળખવાની શક્તિ હોય છે. સંવેદનશીલ બનીને સ્ત્રી તેની છઠ્ઠી ઇન્દ્રીયનો ઉપયોગ કરે તો માણસને સહેલાઇથી ઓળખી શકે છે. પુરુષોની સરખામણીએ સ્ત્રીઓની ઇન્દ્રીયો વધુ સતેજ હોય છે. સ્ત્રીઓમાં સ્વાદ પારખનારા કોષો પુરુષોની સરખામણીએ વધારે હોય છે અને જીભની સંવેદનશીલતા સતેજ હોવાથી  જ ખોરાકનો સ્વાદ જલ્દી અને સારી રીતે પારખી શકે છે. પુરુષો કડવો અને ખારો સ્વાદ જ જલ્દી અનુભવે છે. ઈવોલ્યુશનરી સાયકોલોજીસ્ટો ના કહેવા પ્રમાણે  માનવ જાત ને પેદા થયા પછી ઈવોલ્યુશન ના ક્રમ માં ધીમે ધીમે બ્રેન નો પણ વિકાસ થયેલો છે.એટલે આપણાં પૂર્વજો જે કરતા હતા તેની જ અસર આજે પણ આપણાં બ્રેન ના વિકાસમાં આવેલી હોય છે. પુરુષો એ સમયે મોટા ભાગે શિકાર કરવાનું કામ કરતા અને સ્ત્રીઓ ફળ ફળાદી અને વનસ્પતિ જન્ય આહાર ભેગો કરવાનું કામ કરતી(પ્લાન્ટ ગેધરીંગ). એટલે સ્ત્રીઓ આજે પણ પુરુષોની સરખામણીએ શાકાહારી વધારે હોય છે. એ સમયે પણ બીજા મોટા ભાગ ના કામો સ્ત્રી કરતી. માટે સ્ત્રીઓ આજે પણ એક સાથે અનેક કામ વધારે સારી રીતે કરી શકે છે. સવારે જાગીને બાળકોને તૈયાર કરવાના, નાસ્તો વિગેરે બનાવવાનો, પતિદેવ ના કપડા અને ચશ્માં કે મોજા પણ શોધી આપવાના. વડીલોને સંભાળવાના અને બીજા સામાજિક વહેવારો પણ સાચવવાના. માટે સ્ત્રી પુરુષ ની સરખામણીએ એક સાથે અનેક કામો વધારે સારી રીતે સાંભળી શકે છે.  (સ્ત્રીની એકસાથે અનેક કામ કરવાની આવડત હવેના કમ્પ્યૂટર્સમાં ઘણી લાભદાયી થઇ શકે છે. હવે દરેક કમ્પ્યૂટરમાં  મલ્ટીપલ CPU હશે. તેના કારણે પેરેલલ પ્રોગ્રામિંગની જરૂર રહેશે. અને સ્ત્રી પ્રોગ્રામર તેની આ આવડતને લીધે આનો ઘણો સારો ઉપયોગ કરી શકશે. અથવા એમ કહી શકાય કે સ્ત્રીની એકસાથે કામ કરવાની આવડતનો ઉપયોગ હવે ના ક્મ્પ્યૂટર્સમાં આવી રહ્યો છે.)
   સ્ત્રી કોમળ હોય છે છતાં વખત આવ્યે વજ્ર સમાન કઠોરતા દાખવી શકે છે. અને સ્ત્રી વિચારી શકે છે તેનાં કરતાં વધારે સમજે છે અને અનુભવી શકે છે. પરંતુ સ્ત્રીમાં બે ખામી કે નબળાઇ છે. તેને કારણે સ્ત્રી દુઃખી રહે છે અને અન્યને દુઃખી કરે છે. એક તો સ્ત્રી પોતે જ પોતાના મૂલ્યથી અજાણ છે. અને તેથી જ પુરુષસમોવડી બનવાની ખોટી ઘેલછા કરે છે. અને બીજું સ્ત્રીઓ અન્ય માટે સહેલાઇથી જીવે છે. પરંતુ પોતાના માટે તેને જીવતાં નથી આવડતું. સ્ત્રીઓને એકાંતમાં પણ પોતાની જાત સાથે રહેવા કે જીવવા માટે ઘણો સંઘર્ષ કરવો પડે છે. અને તેથી સામી વ્યક્તિને વધુ પડતી દખલ લાગે છે અને ક્યારેક હડધૂત થાય છે.    
                પ્રત્યેક સંવેદનશીલ સ્ત્રીએ પોતાની જાત માટે પણ જીવતાં શીખવું જોઇએ અને પ્રત્યેક સંવેદનશીલ બનવા ઈચ્છતા પુરુષે પોતાની જાત સિવાય અન્ય માટે પણ જીવતાં શીખવું જોઇએ.
સ્ત્રી-પુરુષનો એકબીજા વગર પૂર્ણતાનો કુદરતી અહેસાસ અશક્ય છે. એક  વ્યક્તિ તરીકે પૂર્ણતા પ્રાપ્ત કરવા સ્ત્રીઓમાં સ્ત્રીત્વ અને પુરુષમાં પુરુષત્વ વધુ વિકસિત હોય તે જરૂરી છે.

20 responses to ““સ્ત્રીપુરુષના મગજની રચના,કુદરતની કમાલને સમજીએ”

  1. મીતાજી,
    બહુ સરસ જ્ઞાન અને વિજ્ઞાન,લાગણી અને સંવેદના સભર બ્લોગ આપનો બનતો જાય છે.અને છેલ્લે જીવન ના મહત્વ ના રહસ્યો ટીપ તરીકે મળે છે જે અદભુત છે.પ્રશંસનીય કાર્ય આપ કરી રહ્યા છો.મહત્વ ની જ્ઞાનવર્ધક જાણકારી આપવા બદલ આભાર.અપેક્ષાઓ વધતી જાય છે.

    Like

  2. શ્રી મીતાબહેન,
    આપના બ્લોગના આ નવા ફેરફાર અને રંગ પસંદગી ગમ્યાં. આપના અભ્યાસપુર્ણ અને સમજદારી ભર્યા લેખોને લીધે જ તો હું આપનો પ્રશંસક રહ્યો છું. આપની પાસેથી ઘણું ઘણું જાણવા મળે છે. બસ આમ જ કૃપા કરતા રહેજો.

    આમ તો આપ ને તહેવારો ને ઉત્સવોમાં અમારી જેવા પ્રમાણમાં ગામડીયા લોકો જેવો રસ ન હોય તે સ્વાભાવિક જ છે. પરંતુ જ્યારે વાત જ કરવા આવ્યો છું તો થોડી મારા રસ રુચિની વાત પણ કરી દઉ. બે દિવસ પહેલાં જ અમદાવાદથી ભાવનગરમાં નવો રથ રથયાત્રા માટે આવી ગયો છે. આ રથયાત્રાનું ભાવનગરમાં ખુબ જ મહત્વ છે. તેમાં શ્રી કૃષ્ણ, બલરામજી તથા બહેન સુભદ્રા એક જ રથમાં સાથે બેસીને નગરચર્યા કરીને લોકોને દર્શન આપશે. શ્રીકૃષ્ણ ની સાથે સાથે સુભદ્રાજીનું બહુમાન કરતો આ ઉત્સવ ઘણો જ વિરલ ગણાય છે.

    Like

  3. પિંગબેક: “સ્ત્રીપુરુષના મગજની રચના,કુદરતની કમાલને સમજીએ” (via મીતા નું મનોમંથન) « "કુરુક્ષેત્ર"

  4. મીતાબહેન, એકદમ માહીતિપ્રદ લેખ. ઘણું નવું જાણવા અને વધુ તો વિચારવા મળ્યું.
    એક સ્ત્રી જ્યારે સ્ત્રી વિશે લખે ત્યારે તે ’ફાઇનલ ઓથોરીટી’ ગણાય. અમારે આથી વધુ કશું કહેવાનું હોય જ નહીં. આપના કેટલાક સોનેરી વાક્યો :
    * ’ સ્ત્રી પાસે માણસ ઓળખવાની શક્તિ હોય છે.’
    * ’ સ્ત્રી વિચારી શકે છે તેનાં કરતાં વધારે સમજે છે અને અનુભવી શકે છે.’
    * ’સ્ત્રી પોતે જ પોતાના મૂલ્યથી અજાણ છે. અને તેથી જ પુરુષસમોવડી બનવાની ખોટી ઘેલછા કરે છે.’
    * ’સ્ત્રીઓ અન્ય માટે સહેલાઇથી જીવે છે. પરંતુ પોતાના માટે તેને જીવતાં નથી આવડતું.’
    આપના જ્ઞાનસભર લેખોની પ્રતિક્ષા રહેશે. આભાર.

    Like

    • “હવે દરેક કમ્પ્યૂટરમાં મલ્ટીપલ CPU હશે. તેના કારણે પેરેલલ પ્રોગ્રામિંગની જરૂર રહેશે. અને સ્ત્રી પ્રોગ્રામર તેની આ આવડતને લીધે આનો ઘણો સારો ઉપયોગ કરી શકશે.”

      પહેલું વાક્ય સાચું પણ તેથી બીજું વાક્ય સાચું બનતું નથી. પેરેલલ પ્રોગ્રામિંગ એ અલગ કન્સપ્ટ છે. અને, પ્રોગ્રામિંગની આવડત અલગ વાત છે. એ વાત સાચી કે ધીરજ અને ખંત આ બન્ને ગુણોને કારણે સ્ત્રી સારી પ્રોગ્રામર સાબિત થાય છે. દુર્ભાગ્યે ભારતમાં છોકરીઓ સેફ જોબ જેવી કે લેક્ચરર, BPO પસંદ કરે છે અને આપણે ટેલેન્ટ ગુમાવીએ છીએ.

      અને, વિશ્વની પ્રથમ પ્રોગ્રામર એ સ્ત્રી જ હતી. અડા લવલેસ. તેમની યાદમાં Ada નામની પ્રોગ્રામિંગ લેંગવેજ પણ બનાવાઈ છે..

      Like

      • પરમ સુપર કમ્પ્યૂટર જે પૂના C-DEC અને ISRO ના સહયોગથી બનાવેલું તેમાં મારા પતિ સોફ્ટવેર આર્કિટેક્ટ હતા. અને તેમના ગ્રુપમાં પુરુષો કરતાં સ્ત્રીઓ વધુ હતી. આ વાત ૧૯૮૮ની છે. એ વખતે ભારતમાં તો કમ્પ્યૂટર યુગની શરૂઆત હતી. અત્યારે જે યુવાનો સોફ્ટવેર ઈન્ડસ્ટ્રીમાં છે તેઓને આ વાતની ક્યાંથી જાણ હોય? મારા પતિ આજે પણ પેરેલલ કમ્પ્યૂટીંગમાં રીસર્ચ કરે છે અને તેમના મત પ્રમાણે આજે પણ સોફ્ટવેર રીસર્ચમાં સ્ત્રીઓ ઘણી છે. સ્ત્રીઓ તેની મલ્ટીપલ ટાસ્કની આવડતનો પેરેલેલ પ્રોગ્રામિંગમાં જ કરશે તેવું નથી કહ્યું મેં પરંતુ જે સ્ત્રીઓ કમ્પ્યૂટર એન્જિનિયરીંગમાં હશે તેઓ આ ગુણોનો “ઈચ્છે તો” વધુ સારો ઉપયોગ કરી શકે. (બધી જ સ્ત્રીઓ કરશે એવું નથી કહ્યું મેં કે બધી સ્ત્રીઓ પેરેલલ પ્રોગ્રામિંગ કરશે તેવું નથી)

        Like

    • અશોકભાઇ આભાર આપના જ્ઞાનસભર પ્રતિભાવો મળતા રહે એવી અપેક્ષા.

      Like

  5. અતિ સુન્દર….!!!
    આપે જે વૈજ્ઞાનીક અભિગમ સાથેની માહિતી મુકી છે તે રસપ્રદ તથા ઉપયોગી છે. આપે કહ્યું તેમ સ્ત્રીઓ પહેલેથી જ એકસાથે ઘણા કામ કરવા ટેવાયેલી હોય છે. તમે સ્ત્રીના જે બે સેટબેક જણાવ્યા તે બિલકુલ સાચા છે. જે સ્ત્રી બીજા માટે અગવડ ભોગવીને પણ બધું કરી શકે છે તે જ પોતાની જાત માટે સગવડમાં પણ લગભગ કશું નથી કરી શકતી. કુદરતી અલગતા ને જો સ્ત્રી-પુરુષ સ્વીકારી લે તો બન્ને એક-બીજાને સમ્પૂર્ણતા અને સુખી સહજીવન જરૂર આપી શકે….સ્ત્રી કે પુરુષ કોઈનુંય વ્યક્તિત્વ એક-બીજા વગર પૂર્ણ નથીજ.
    આટલા સુંદર માહિતીપ્રદ લેખ માટે આભાર…
    આમ જ વિચારતા રહો …… લખતા રહો …. અને અમારી સાથે વહેંચતા રહો ….

    Like

  6. “સ્ત્રી કોમળ હોય છે છતાં વખત આવ્યે વજ્ર સમાન કઠોરતા દાખવી શકે છે. અને સ્ત્રી વિચારી શકે છે તેનાં કરતાં વધારે સમજે છે અને અનુભવી શકે છે. પરંતુ સ્ત્રીમાં બે ખામી કે નબળાઇ છે. તેને કારણે સ્ત્રી દુઃખી રહે છે અને અન્યને દુઃખી કરે છે. એક તો સ્ત્રી પોતે જ પોતાના મૂલ્યથી અજાણ છે. અને તેથી જ પુરુષસમોવડી બનવાની ખોટી ઘેલછા કરે છે. અને બીજું સ્ત્રીઓ અન્ય માટે સહેલાઇથી જીવે છે. પરંતુ પોતાના માટે તેને જીવતાં નથી આવડતું. સ્ત્રીઓને એકાંતમાં પણ પોતાની જાત સાથે રહેવા કે જીવવા માટે ઘણો સંઘર્ષ કરવો પડે છે. અને તેથી સામી વ્યક્તિને વધુ પડતી દખલ લાગે છે અને ક્યારેક હડધૂત થાય છે.”

    – સ્ત્રી કોમળ હોય છે છતાં વખત આવ્યે વજ્ર સમાન કઠોરતા દાખવી શકે છે. –> સ્ત્રીઓ પાસેથી આ ગુણ શીખવા જેવો છે.

    – સ્ત્રી વિચારી શકે છે તેનાં કરતાં વધારે સમજે છે અને અનુભવી શકે છે. –> આ નવી વાત જાણવા મળી.

    – સ્ત્રીમાં બે ખામી કે નબળાઇ છે. તેને કારણે સ્ત્રી દુઃખી રહે છે અને અન્યને દુઃખી કરે છે.
    ૧. એક તો સ્ત્રી પોતે જ પોતાના મૂલ્યથી અજાણ છે. અને તેથી જ પુરુષસમોવડી બનવાની ખોટી ઘેલછા કરે છે.

    આના ઉપાય માટે સ્વામી વિવેકાનંદ અને શ્રી મા શારદાદેવીના પુસ્તકો વાંચવા ભલામણ છે.

    ૨.બીજું સ્ત્રીઓ અન્ય માટે સહેલાઇથી જીવે છે. પરંતુ પોતાના માટે તેને જીવતાં નથી આવડતું.

    આને ખામી કહેવા કરતાં મારી દૄષ્ટીએ ખુબી કે સદગુણ ગણવો જોઈએ.

    ૩. સ્ત્રીઓને એકાંતમાં પણ પોતાની જાત સાથે રહેવા કે જીવવા માટે ઘણો સંઘર્ષ કરવો પડે છે.

    આ બાબત વિચારણા માંગી લે તેવી છે, અને તેના ઉપાયો શું હોઈ શકે તે સ્ત્રીઓએ જ શોધી કાઢવા જોઈએ.

    – તેથી સામી વ્યક્તિને વધુ પડતી દખલ લાગે છે અને ક્યારેક હડધૂત થાય છે.

    સામી વ્યક્તિને આ બાબતની ખબર પડે અને જો તે સાચો માણસ હોય તો તે બીજાને હડધુત કરવા બદલ શરમ અનુભવે છે, અને ખરા દિલથી માફી માંગે છે. વધુ પડતી દખલ ક્યારેક અકળાવે એવું બને ખરુ, પણ સામો માણસ સહનશીલ હોય તો સહન કરી લે છે, નહીં તો વિચિત્ર પ્રતિક્રીયા કરે છે.

    Like

  7. મીતાબેન, પુરુષો પણ સંવેદનશીલતા અને લાગણીશીલતા ધરાવે છે. પરંતુ, વર્ષોની ઘરેડને કારણે પુરુષના જીંસમાં લાગણી કરતાં તર્કને મહત્વ આપવું આયોજીત થયું હોય એમ લાગે છે. નહીંતર, ઘર કે સમાજને સ્પર્શતી બાબતોમાં યોગ્ય નીર્ણય ના લઈ શકાય.

    સ્ત્રી જ્યારે સમાજને સ્પર્શતા નીર્ણયો લે છે ત્યારે એમાં “મા”ની હુંફ વર્તાય છે, લાગણી અનુભવાય છે. જ્યારે પુરુષના નીર્ણયોમાં “પિતા”નું છત્ર/રક્ષણ અનુભવાય છે. પરંતુ, બન્નેના વિચાર/વર્તનમાં લાગણી અને તર્ક બન્ને વત્તે-ઓછે અંશે હોય જ છે.

    સોફ્ટવેર લખવો એ તર્કનું કામ છે. તમે દર્શાવેલ માહીતી પ્રમાણે વિચારીએ તો એ કામ પુરુષ જ સારી રીતે કરી શકે! પેરેલલ પ્રોગ્રામિંગ એ તો માત્ર પ્રોગ્રામની નવતર પધ્ધતિનું અમલીકરણ છે.

    Like

  8. Beautiful…. nicely written.I really appreciate these………
    * સ્ત્રી કોમળ હોય છે છતાં વખત આવ્યે વજ્ર સમાન કઠોરતા દાખવી શકે છે. અને સ્ત્રી વિચારી શકે છે તેનાં કરતાં વધારે સમજે છે અને અનુભવી શકે છે. very true
    * સ્ત્રી પુરુષ ની સરખામણીએ એક સાથે અનેક કામો વધારે સારી રીતે સાંભળી શકે છે. (સ્ત્રીની એકસાથે અનેક કામ કરવાની આવડત હવેના કમ્પ્યૂટર્સમાં ઘણી લાભદાયી થઇ શકે છે. multitasking is one of the special mastery for females
    *મગજનો ડાબો ભાગ તર્કશક્તિ સાથે સંકળાયેલો છે અને જમણો ભાગ લાગણીઓ ઉત્પન્ન કરે છે. તેથી નિર્ણયશક્તિ, ઉકેલ મેળવવાની શક્તિ પુરુષોમાં હોય છે અને સ્ત્રીઓમાં યાદશક્તિ, ધીરજ, સાંભળવાની ક્ષમતા, લાગણીશીલતા, વાકચાતુર્ય હોય છે.
    loved visiting your blog… shall keep doing so.
    I am new to this site…. your visit to my blog is eagerly awaited .
    Paru Krishnakant “Piyuni”
    http://piyuninopamrat.wordpress.com

    Like

  9. mitaji,
    i first time visited your blog culture.before that i visited and read
    my brother’s blog few times. the difference between man and woman you have pointed out very well,that we already know,but why so much victimi
    mization of woman? are not they themselves responsible.who will guide t
    them.in older times they remained in caves most of the times to safe
    guard their children and themselves from wild beasts being weaker sex.
    so they remained behind men in gathering knowledge and expertise.till few decades back they were not sent to schools.That is why the need
    of women empowerment.YOU must teach them to trust themselves and be
    equal to men in the right sense
    thank you for a good article, write more on women
    pradip raol – jamnagar.

    Like

  10. JANVA JEVU CHE, STRI ANE PURUSHNA MAGJNO TAFVAT. AVU GHNUJ JANVA JEVU LKHJO JETHI NVU JANVA MLE.

    Like

  11. EXELLENT !!!!!!!!આમ જ વિચારતા રહો …… લખતા રહો …. અને અમારી સાથે વહેંચતા રહો ….

    Like

  12. thanks nvu janyu, stri ane purush vishe, aa vat 100% sachi che strini nablai ane sarkhamni purush jode ema shmat che. pan hmesha visheshta jovathi stri ke purush sadguni ane pragti sadhi shake che ema shanka nthi.

    Like

Leave a reply to Mita Bhojak જવાબ રદ કરો